Bronşit, soluk borusunu akciğerler ile birleştiren bronşların iltihaplanması nedeniyle oluşan bir tür enfeksiyon hastalığıdır. Soluk borusundan her iki akciğere doğru ayrılan iki adet bronş bulunur.
Bronşit Nedir?
Tıpkı ağaç dalları gibi bronşiyol adı verilen ve dallara ayrılarak akciğerler içerisine dağılan kısımlarının iltihaplanması bronşiyolit olarak adlandırılır. Genellikle kış aylarında görülme sıklığı artan bronşit, tipik soğuk algınlığı belirtilerine ek olarak hırıltılı solunum, öksürük gibi olumsuzlukları da beraberinde getirerek normalden daha ağır bir soğuk algınlığı tablosunun görülmesine neden olur. Tedavi edilmemesi halinde ilerleyerek zatürreye neden olabileceğinden bronşit belirtileri gösteren hastalarda teşhisin ardından derhal uygun tedavi planı başlatılmalıdır.
Akciğerlere giren solunum yollarını oluşturan bronş ve bronşiyollerin iç kısmı koruyucu bir mukoza ile kaplıdır. Bu mukozanın inflamasyonu bronşit olarak adlandırılır. Bronşit; bakteriyel veya viral kaynaklı, bir diğer deyişle mikrobik olabileceği gibi mikrobik olmayan iltihaplanmalara da yol açabilir. Normal şartlarda bronşların iç yüzeyini kaplayan mukoza tabakasının temizliğini sağlayan bir düzen mevcuttur ve bu sistem solunum yolu ile giren yabancı maddeleri uzaklaştırır. Mikrobik veya mikrobik olmayan ajanlar bu temizleme mekanizmasını engelleyerek
iltihaplanmaların ortaya çıkmasına ve şiddetlenmesine neden olur. Akut veya kronik olabilen bronşit, genellikle sigara kullanan, sigara dumanına uzun yıllar boyunca maruz kalan veya kronik obstrüktif akciğer hastalığı olan kişilerde kronikleşebilir. Bu hastalarda sık geçirilen enfeksiyonlar, müzmin öksürük ve bronşit belirtilerinin sürekli varlığıdır. Bronşitin görülme sıklığı yaşa, mevsime ve kişinin eşlik eden sağlık sorunlarına göre değişkenlik gösterebilir. Akciğer sağlığının korunması açısından zamanında teşhis edilerek bir an önce tedavi edilmesi büyük bir öneme sahiptir.
Bronşit Belirtileri Nelerdir?
Bronşit başta basit bir soğuk algınlığı olarak başlayarak tedavi edilmemesi ve ilerlemesi sonucunda bronşlara inmesi ile gerçekleşebilir. Buna ek olarak bazı durumlarda ise inflamasyon doğrudan bronş ve bronşiyollerde başlayabilir. Hastalığın belirtileri genel olarak tüm hastalarda benzer şekilde kendini gösterir. En yaygın görülen bronşit belirtileri şunlardır:
- Öksürük (İnatçı ve yoğun hale gelerek öksürük krizlerine neden olabilir.)
- Balgam
- Yüksek ateş
- İştahsızlık ve kilo kaybı
- Solunum sıkıntısı, hırıltılı solunum ve nefes darlığı
- Göğüs kafesinde ve karında ağrılar
Akciğerler tarafından üretilen bir sıvı olan balgam, normal şartlarda sağlıklı bireylerde şeffaf renklidir. Bronşitin söz konusu olduğu hastalarda öksürükle birlikte çıkarılan balgam yeşil, sarı, gri renkte olabilir. Bazı durumlarda ise içerisinde kan görülebilir. Bu belirtileri yaşayan bireylerin derhal sağlık kuruluşlarına başvurması gerekmektedir.
Bronşit Nedenleri Nelerdir?
Akut bronşitler genellikle üst solunum yollarının enfeksiyonlarının ardından, özellikle de bunların zamanında tedavi edilmemesiyle ortaya çıkar. Bu enfeksiyonlar mikrobiyal veya viral kaynaklı olabileceği gibi bazı durumlarda kirli hava veya alerjenlere maruz kalma gibi durumlarda da gerçekleşebilir. Bunun haricinde bronşite neden olabilen bazı durumlar şunlardır:
- Enfeksiyon hastalıkları
- Bazı kimyasal ajanların solunması
- Kronik solunum hastalıkları
- Sigara ve diğer tütün ürünlerinin kullanımı veya tütün dumanına maruz kalma
Bronşitin ortaya çıkış nedenine bağlı olarak belirtilerinin şiddeti de değişkenlik gösterebilir. Özellikle uzun yıllar boyunca sigara kullanmış veya dumana maruz kalmış olan kişilerde bronşit şikayetleri de çok daha şiddetli ve sık olarak gözlenir. Bu kişilerde ve kronik solunum hastalarında aynı zamanda bronşitin kronikleşmesi de söz konusu olabilir.
Bronşit Teşhisi Nasıl Konulur?
Akut veya kronik bronşitte, nedeni ne olursa olsun genellikle benzer belirtilere neden olduğundan, yukarıda da verilen bronşit belirtileri ile sağlık kuruluşlarına başvuran hastalarda fiziksel muayene ve tıbbi öykünün alınması ile ön teşhis konulabilir. Üst solunum yolu enfeksiyonlarının ilerlemesi ile oluşan akut bronşit ile astım hastalarında görülen bronşit hemen hemen aynı tabloya neden olduğundan özellikle teşhisi konulmamış astım hastalarında iki durum birbiriyle karıştırılabilir. Fiziksel muayene sırasında boğaz bölgesi hekim tarafından ışık altında incelenebilir, solunum sırasında akciğer sesleri dinlenebilir. Hastanın yaşadığı şikayetler dinlenir, eşlik eden kronik hastalıkların ve sürekli kullanılan ilaçların olup olmadığı detaylı bir şekilde öğrenilir.
Fiziksel muayene teşhisin konulabilmesi için önemli bilgiler verse de bazı hastalarda akciğer röntgeni, bazı diğer tıbbi görüntüleme testleri ve kan tetkiklerine başvurulabilir. Enfeksiyonun mikrobik olup olmadığı, mikrobik ise bronşite hangi mikroorganizma türünün neden olduğunun tespit edilmesi için balgam örneği veya sürüntü örnekleri alınarak incelenmek üzere ilgili laboratuvarlara gönderilebilir. Hastalığın teşhisi konulduktan sonra görülen belirtiler göz önünde bulundurularak hafif, orta veya şiddetli olmak üzere hastalığın şiddeti belirlenir ve tedavi planı buna göre şekillendirilir.
Bronşit Tedavisi Nasıl Yapılır?
Bronşit tedavisine başlanırken öncelikle bronşlarda inflamasyona neden olan faktör tam olarak belirlenmelidir. Bu tespit yapılmadan bilinçsiz bir şekilde yapılan antibiyotik uygulamaları bakteriyel olmayan bronşit türlerinde hiçbir iyileşmeye yol açmayacağı gibi mevcut floranın bozulmasına neden olabileceğinden zararlı bir uygulama olabilir.
Bu nedenle hastalardan alınan balgam veya sürüntü örneklerinin laboratuvar koşullarında incelenmesi sonucu öncelikle hastalığa neden olan etken tam olarak belirlenmeli, mikrobik olduğu belirlenen olgularda söz konusu mikroorganizma türüne etki edecek antibiyotik veya antiviral ilaç uygulamalarına başlanmalıdır. Akut solunum yolu enfeksiyonlarının büyük bir kısmında hastayı destekleyici ve semptomları hafifletici ilaç tedavileri uygulanır, istirahat ve bol sıvı alımı önerilir. Bronşit sonucunda bronşları aşırı duyarlı hale gelmiş olan hastaların bazılarında astım söz konusu olmasa dahi astım ilaçlarının kullanımı gerekebilir.
Daha şiddetli bronşit vakalarında özellikle de solunum sıkıntısı söz konusu olduğunda bronşları genişleterek solunumu rahatlatan bronkodilatör ilaçlardan yararlanılabilir. Yine şiddetli olgularda bazı durumlarda kortikosteroid ilaçlar kullanılabilir. Astım veya alerjinin söz konusu olduğu hastalarda genellikle kortikosteroid veya antihistaminik ilaçların kullanımı önerilir. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) gibi kronik hastalığı olan bireylerde bronşit tedavisine ve semptomatik tedavilere ek olarak altta yatan hastalığa yönelik ayrıca tedavi uygulanmalıdır. Tüm tedavi süreci hekim tarafından düzenli olarak takip edilmeli, hastalar hekim önerilerine tam olarak uymaya özen göstermelidir.
Bronşit hastaları mevcut medikal tedavilerine ek olarak evde yapabilecekleri bazı uygulama ve önlemler yardımıyla da iyileşme sürecini hızlandırabilirler. Bazı durumlarda antiseptik içerikli olan, eczanelerden temin edilen veya evde hazırlanmış tuzlu su ile yapılan gargaralar öksürüğün ve balgamın hafifletilmesine yardımcı olabilir. Fakat bu uygulamalar için mutlaka hekime danışılmalıdır. Özellikle nefes darlığı sorunu olan kişilerde nemsiz (kuru) hava ve havasız ortam bu şikayeti arttırır. Bu nedenle hasta bulunduğu odayı düzenli olarak doğal yolla havalandırmalıdır. Ödemin, mukus salgısının ve dolayısıyla balgamın azaltılabilmesi için günlük olarak en az 2-2,5 litre su tüketimine özen gösterilmelidir.
Halk arasında sıcak içeceklerin solunum yolu enfeksiyonlarına iyi geldiği bilinse de çok sıcak içeceklerin tüketimi boğaz bölgesindeki tahriş ve inflamasyonu arttırarak hastalığı şiddetlendirebilir. Dolayısıyla günlük su ihtiyacından ayrı olarak çok sıcak veya çok soğuk olmayan ılık içeceklerin tüketimi boğazın rahatlatılması ve öksürüğün dindirilmesi açısından faydalı olabilir.
Randevu Alın
E-Sonuç
Sizi Arayalım