Nabız, halk arasında kalp atışı olarak da bilinir. Nabız sayısının belirlenmesi hem oldukça kolay bir işlemdir hem de kişinin sağlık durumuyla ilgili çok önemli bilgi sağlayabilir.
Nabız Nedir?
Nabız ile birlikte vücut sıcaklığı, solunum sayısı ve kan basıncı; kişinin anlık durumunu gösteren en temel yaşamsal bulgulardır. Nabzın da dahil olduğu bu gruptaki bulgularda meydana gelen değişimler, kişinin genel durumu hakkında faydalı bilgiler verir.
Nabız, kalbin her atışıyla birlikte pompaladığı kanın damarlar üzerinde oluşturduğu basınçtır.
Yaşamın devamlılığın sağlanmasında kalbin düzgün bir şekilde çalışıyor olması oldukça önemlidir. Kalp; vücudun ihtiyaç duyduğu oksijen ve çeşitli maddeleri taşıyan kanı, düzenli atışlar ile tüm vücuda pompalar. Kanın, en küçük damarlara kadar ulaşabilmesi için kalbin kanı belirli bir basınçta pompalaması gerekir. Bu basınç; atışın hemen sonrasında vücudun en büyük atardamarı olan aorta, daha sonra ise tüm damarlara yayılır. Basınç, esnek damar duvarlarında bir dalgalanmaya sebep olur. Bu dalgalanmalar; el bileği, boyun gibi bölgelerde el yardımıyla hissedilerek bir dakika boyunca sayılırsa kalbin dakikalık atış sayısı tespit edilmiş olur.
Nabız değeri, pek çok farklı etkene bağlı olarak değişiklik gösterir. Nabız değerini etkileyen faktörler:
- Yaş
- Kondisyon durumu
- Sigara kullanıcısı olmak
- Yüksek kolesterol ya da diyabet gibi kalp damar hastalıklarına yol açabilecek rahatsızlıklara sahip olmak
- Hava sıcaklığı
- Vücut pozisyonu
- Duygusal durum
- Vücut ölçüleri
- Kullanılan ilaçlar olarak sayılabilir
Nabzı en çok etkileyen faktörlerden birisi de yaştır. Örneğin 3 yaşındaki bir bebek için nabzın 110 olması normalken, 50 yaşındaki bir yetişkin için bu durum nabız yüksekliği durumunu gösterir.
Görüldüğü gibi yetişkinlerde dakikadaki kalp atım sayısının 60-100 aralığında olması normal kabul edilir. Bu değerler, dinlenim durumunda ölçülmesi durumunda kullanılabilir. Spor yapan bir yetişkinin nabzının 100’ün üzerinde olması beklenen ve normal bir durumdur. Yetişkinlerde dinlenim durumunda ölçülen nabız değerleri içi 60-100 aralığı normal kabul edilse de, düzenli antrenman yapan bir atletin nabzının 40-60 aralığında ölçülmesi normaldir. Bu kişilerde kalp kasının kanı pompalama kapasitesi arttığından vücudun ihtiyaç duyduğu kanın dağıtılmasında daha az atım yeterli olabilir.
Nabız genellikle el bileğindeki radyal arterden ya da boyundaki karotis arterden ölçülür. Kişi kendi nabzını rahatlıkla tek başına ölçebilir. Nabız ölçülmeden önce kişinin birkaç dakika boyunca dinlenmesi daha doğru sonuç almayı sağlar. Belirli bir zaman aralığında nabız takibi yapmak gerekiyorsa nabzı, her gün aynı saatte ve gün içerisinde birkaç farklı vakitte ölçmek faydalı olacaktır. El bileğinden nabız ölçmek için; işaret ve orta parmak, el bileğinin baş parmak tarafına yakın kısmına konmalı ve nabız dalgası aranmalıdır. Nabız dalgası hissedildikten sonra ilgili bölgeye çok fazla bastırmadan 60 saniye boyunca atımlar sayılmalıdır. Bu yöntem ile nabız belirlenir. Ölçülen sonucun normal değerlerin altında ya da üstünde çıkması, altta yatan bir duruma bağlı olabilir. Bu nedenle ideal nabız aralığında bir değere sahip olmayan kişilerin en yakın sağlık merkezine başvurması faydalı olacaktır.
Nabız Basıncı Nedir?
Nabız basıncı, büyük ve küçük tansiyon arasındaki farktır. Büyük tansiyon ya da tıp literatüründeki adı ile sistolik kan basıncı, kalbin atım sırasında ulaştığı maksimum basınçtır.
Küçük tansiyon ya da tıp dilindeki adı ile diyastolik kan basıncı, kalbin ya da arterlerin atım sonrası dinlenim durumundaki en düşük basınçtır.
Nabız basıncı, bu iki değer arasındaki farktan oluşur. Örneğin tansiyonu 120/80 olan birinin nabız basıncı 120-80=40 mm Hg’dir. Yetişkinlerde nabız basıncının 40-60 aralığında olması normal kabul edilir. Özellikle 50 yaştan itibaren nabız basıncı artma eğilimindedir. Bu durumun nedeni, kan basıncındaki artış veya yaşlanmaya bağlı damar duvarlarında meydana gelen sertliktir. Nabız basıncının 60 ve üzerinde olması ise kalp damar hastalıkları açısından risk oluşturur. Nabız basıncının artmasına yol açan hipertansiyon gibi hastalıkların tedavi edilmesi gerekir. Bu hastalıkların tedavi edilmesi, ileride ortaya çıkabilecek kalp damar hastalığı riskinin azaltılmasına yardımcı olur.
Nabız Nasıl Ölçülür?
Nabız, el bileğinde veya boyunda bulunan atardamarlardan (radyal veya karotis arter) ölçülür. Ölçüm için işaret ve orta parmak el bileğinin baş parmak tarafındaki kısmına yerleştirilir ve nabız dalgası hissedilerek bir dakika boyunca atımlar sayılır. Doğru sonuç almak için ölçüm öncesinde birkaç dakika dinlenilmelidir.
Nabız Kaç Olmalı?
Dinlenim durumunda yetişkinlerde normal nabız değeri dakikada 60-100 arasında olmalıdır. Ancak düzenli egzersiz yapan kişilerde, kalp kasının güçlenmesi nedeniyle nabız 40-60 arasında seyredebilir ve bu durum normal kabul edilir.
Yaşlara Göre Tansiyon ve Nabız Değerleri Ne Olmalıdır?
Yaşa göre normal nabız değerleri şöyledir:
Yenidoğan: 100-160
0-5 Aylık: 90-150
6-12 Aylık: 80-140
1-3 Yaş: 80-130
3-5 Yaş: 80-120
6-10 Yaş: 70-110
11-14 Yaş: 60-105
15 Yaş ve Üstü: 60-100 şeklindedir.
Bu değerler dinlenim durumunda ölçülmelidir.
Yüksek Nabız (Taşikardi) Nedir?
Taşikardi, dinlenim durumunda nabzın 100’ün üzerinde olması durumudur. Bu durum genellikle kalbin hızlı çalıştığını gösterir ve çeşitli sağlık sorunlarına işaret edebilir.
Nabız Yüksekliği (Taşikardi) Neden Olur?
Taşikardi, stres, egzersiz, kafein, sigara, anksiyete, enfeksiyon, kalp hastalıkları, tiroid hastalıkları ve bazı ilaçların etkisiyle ortaya çıkabilir. Nabız yüksekliği kalbin daha fazla oksijen ihtiyacı duymasına yol açar.
Düşük Nabız (Bradikardi) Nedir?
Bradikardi, dinlenim durumunda nabzın 60’ın altında olmasıdır. Özellikle düzenli spor yapan kişilerde normal kabul edilebilirken, diğer bireylerde kalp ritmi sorunlarını gösterebilir.
Nabız Düşüklüğü (Bradikardi) Neden Olur?
Bradikardi, kalp ritmi bozuklukları, tiroid hormonlarının düşüklüğü, elektrolit dengesizlikleri, bazı ilaçlar ve yaşlanmaya bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bu durum, kalbin vücuda yeterince kan pompalamamasına neden olabilir.
Nabzı Yükselten Hastalıklar Nelerdir?
Nabzı yükselten hastalıklar arasında hipertansiyon, hipertiroidi, anksiyete bozuklukları, enfeksiyonlar ve kalp ritmi bozuklukları (aritmi) bulunur.
Nabzı Düşüren Hastalıklar Nelerdir?
Nabzı düşüren hastalıklar arasında hipotansiyon, hipotiroidi, kalp bloğu, sinüs bradikardisi ve bazı elektrolit dengesizlikleri yer alır.
Kalp Krizinde Nabız Kaç Olur?
Kalp krizinde nabız değişkenlik gösterebilir. Kriz sırasında nabız hızlanabilir, normal aralıklarda kalabilir veya şiddetli bir düşüş gösterebilir. Nabzın düzensiz olması ve tansiyon düşüklüğü de kalp krizine işaret edebilir; bu durumda acil tıbbi müdahale gereklidir.
Randevu Alın
E-Sonuç
Sizi Arayalım