Kolonoskopi Nedir? Kolonoskopi Nasıl Yapılır?

Kolonoskopi; anüsten başlayarak, rektum, tüm kolon ve çekum denilen kalın bağırsağın, ince bağırsak ile birleşen bölümlerine kadar olan bölgelerin ışıklı fiberoptik veya videoendoskopla gerçekleştirilen görsel incelenme işlemidir. Makattan kolonoskopi hortumu ile girilmek suretiyle yapılan işlem, teşhis için olduğu gibi tedavi amacıyla da gerçekleştirilir. Kolon ile ilişkili hastalıkların araştırılmasında en etkili yöntemdir. Bu işlemin üstünlüğü kolondaki tüm lezyonların görülmesine olanak sağlamakla birlikte doku örneği alınabilmesi ve kanamalara müdahale edilebilmesidir.

Kolonoskopi Cihazı Nedir?

Kolonoskopi, 60 cm uzunluğunda 1 cm çapında bir hortumdur. Cihazın üzerinde küçük bir video kamera bulunmaktadır. Görüntüler dışarıda bir monitöre gönderilir, bu sayede hekim bağırsağın içini daha rahat bir şekilde inceleme imkanı bulur. İşlem görüntüleri kaydedilip operasyon tamamlandığında hekim kolonoskopu çıkarır.

Kolonoskopi Neden Yapılır?

Bağırsakta yaşanan sorunların tanı ve tedavisi için yapılabileceği gibi 50 yaş ve üzerindeki bireylerde her 5 yılda bir bağırsak kanseri taraması ve polip kontrolü için de yapılabilir. Verilen sakinleştirici ilaçlar vasıtasıyla ağrı ya da acı hissedilmesinin önüne geçilir.

Kolonoskopiye şu durumlarda sıklıkla başvurulmaktadır:

• 50 yaş ve üstündeki bireylerin rutin bağırsak taramaları
• Makatta kan görülmesi
• Dışkı içerisinde gizli kan tespit edilmesi
• İlk derece akrabalarda bağırsak tümörü veya bağırsakta polip varlığı
• Radyolojik görüntüleme esnasında saptanan şüpheli durum varlığı
• Sebebi belirlenemeyen abdominal ağrı ve/veya nedeni belirsiz aşırı kilo kaybedilmesi
• Kronik diyare (ishal) ya da konstipasyon (kabızlık)
• Kalın bağırsak çeperindeki mukoza fıtığı (divertikülleri)
• Kan damarları içerisinde tespit edilen birtakım anomaliler
• Sebebi belli olmayan kansızlık ve/veya demir eksikliği anemisi varlığı
• Tanısı konulmuş olan kalın bağırsak kanserinin takibi ve tedavisi
• Kolonda hali hazırda varlığı belirlenen poliplerin takibi ve tedavisi
• Enfeksiyon tespit edilen bağırsak hastalıklarının takibi ve tedavisi
• Kronik enflamatuar bağırsak rahatsızlıkları
• Bağırsağın şüpheli bazı alanlarında patolojik tanı amacı ile biyopsi gerçekleştirilmesi
• Kısmi bölgelerdeki bağırsak tıkanıklıklarının tedavi edilmesi amacıyla stent konulması ve yabancı cisimlerin uzaklaştırılması

Kolonoskopi Öncesinde Nelere Dikkat Edilmesi Gerekir?

Doktor kolonoskopi önerdiği takdirde öncelikle varsa hastanın kullanmış olduğu ilaçlar hakkında bilgi alır. Gebelik durumu sorgulanır ve eğer varsa hastanın diyabet, kalp ya da akciğer hastalıkları hakkında ayrıntılı bilgi alınır.

Kolonoskopinin başarılı bir şekilde yapılabilmesi için bağırsakların boş olması gereklidir. Temizlenmemiş bağırsak lezyon ve polip adı verilen yapıların gözden kaçmasına, işlemin uzamasına veya tekrarlanmasına sebebiyet verebilir.

Kolonoskopi Diyeti Nedir?

Doktor hastanın durumunu değerlendirdikten sonra kolonoskopi öncesi bazı diyet ve sıvı kısıtlamaları yapabilir. İşlemden önce kolonda posa bırakacağı için lifli gıdaların tüketilmesi mutlaka kısıtlanır.

Kolonoskopiden bir hafta önce: Tahıllı besinler, kuru, kabuklu ya da çekirdek içeren meyveler, bezelye, baklagiller, kuru yemişler ve makarna gibi bazı gıdalardan uzak durulmalıdır.

Kolonoskopiden önceki güne kadar: Yoğurt, yumurta, kırmızı veya beyaz et ya da balık tüketilmesinde sakınca yoktur.

Kolonoskopiden önceki gün: Katı besinlerin tüketilmemesi gerekir. Bunun yerine bol sıvı tüketilebilir.
Kolonoskopi esnasında kan zannedilebileceği için kırmızı renkli sıvıları tüketmekten kaçınmak gereklidir. Kolonoskopiden önceki gece itibariyle hiç bir şekilde sıvı veya katı bir besin yenilip içilmemelidir. Kolonoskopiden önceki gün hekimin tavsiye ettiği ilaçlar alınır.

Kolonoskopi günü: Hiçbir besin maddesi alınmamalıdır. Kolonoskopi esnasında sakinleştirici anestezi yapılacağı için tütün ve ürünlerinden uzak durulması tavsiye edilir.

Kolonoskopi hazırlığı esnasında bağırsakların temizlenmesi için bazı ilaçlar verilebileceği gibi ihtiyaç duyulması halinde sıvı lavman (bağırsak temizleme) işlemi de yapılabilir.

Kolonoskopi Nasıl Yapılır? Kolonoskopi Hazırlığında Neler Yapılır?

Kolonoskopinin gerçekleştirileceği gün, operasyon sonrası süreçte rahat edebilmek amacı ile bol ve rahat elbiseler giyilmesi önerilir.
Kolonoskopiden önce hastanın rahatsızlık duymaması için sedatif ilaç ve ağrı kesici uygulanır. Genel anesteziye gerek yoktur. İşlem esnasında hastaya arkasını açıkta bırakacak şekilde tasarlanmış kolonoskopi pantolonu adı verilen elbise giydirilmektedir. Eğer doktor gerekli görürse, hastanın vücuduna solunum ve kalp atış hızının takip edilebilmesi amacıyla elektrotlar takılabilir.

Hasta muayene masasına yan olacak şekilde yatırılır. Daha sonra dizleri göğsüne doğru çekilmek suretiyle kolonoskopi pozisyonu alması sağlanır. Kolonoskopi pozisyonu alındıktan sonra hekim makata kolonoskopu uygun bir şekilde yerleştirir.
İşlemin daha rahat gerçekleştirilebilmesi ve daha net bir görüntü sağlamak amacıyla uzman hekim bağırsaklara az miktarda hava gönderebilir.

Herhangi normal olmayan bir durum tespit edilir veya görülürse, kolonoskop üzerindeki özel bir cihazla biyopsi yapılabilir. Benzer şekilde; bir polip görülürse, kolonoskopi cihazı üzerindeki tel halka vasıtasıyla polipler alınabilir.

Kolonoskopi Ne Kadar Sürer?

İşleme göre değişiklik göstermesine rağmen kolonoskopi sıklıkla 15-60 dakika civarında sürmektedir. Kolonoskopi işlemi ardından hastanın ortalama 1 saat kadar hastanede dinlenmesi önerilmektedir.

Kolonoskopi Sonrasında Nelere Dikkat Edilmelidir?

Kolonoskopi sonrası hastanın hastanede yaklaşık 1 saat istirahat etmesi sağlanır. Doktor uygun gördüğü takdirde hastaların işlemden sonra aynı gün evlerine gönderilmesinde bir sakınca yoktur.

Hastaya sakinleştirici verildiği için yanında bir refakatçinin bulunması önemlidir. Kolonoskopi işlemi yapıldığı gün araç kullanılmaması ve işe gidilmemesi gereklidir.

İşlemden 3-5 saat sonra şişkinlik ve gaz sancısı yaşanma ihtimali olabilir. Ağır tempoda yürüyüşler yapmak oluşan bu gaz sancılarını hafifletebilir. Ağır kaldırılmaması ve yorucu aktivitelerden uzak durulması gerekir.

Kolonoskopi sonrasında hastanın dışkısında az miktarda kan görülme ihtimali vardır. Genellikle bu önemli bir sorun teşkil etmez. Ancak kanama durmaz veya devam ederse derhal hekimle irtibata geçilmelidir. Normal hayat düzenine dönülmesi için en azından bir gün beklemekte fayda vardır.

Kolonoskopi Sonrası Diyet Nasıl Olmalıdır?

Kolonoskopi ardından eğer doktor özel bir diyet önermediyse normal beslenme düzenine geçmekte sakınca yoktur. Kolonoskopi ardından bol şekilde sıvı tüketilmesi gerekir. Doktorun önerisine göre kan sulandırıcı ilaç alan bireylerin bir süre bu ilaçları kullanmaması tavsiye edilebilir. Ancak hekim önerisi dışında kullanılan hiçbir ilaç bırakılmamalıdır.

Kolonoskopiden sonra verilen belirtilerin varlığı durumunda doğrudan doktora başvurulması gerekmektedir:

• Dışkıda kan olması
• Rektal bölgede kanama varlığı
• Baş dönmesi
• Ateş veya titreme
• Şiddetli ağrı ve/veya şişkinlik
• Mide bulantısı ve kusma
• Kalp çarpıntısı
• Göğüs ağrısı

Kolonoskopi Hangi Durumlarda Yapılmamalıdır?

Kolonoskopi için öncelikle hastadan aydınlatılmış onam alınmalıdır. Bunun dışında özellikle şu durumlarda yapılmaması gerekir:

• Bağırsakların gerekli şekilde temizlenmediği hastalarda,
• Kolonoskopi esnasında bağırsaklarda delinme olma ihtimalinin yüksek olduğu hastalarda,
• Şiddetli bağırsak enflamasyonu olan hastalarda,
• Karın zarı iltihabi olan hastalarda,
• Kalp krizi riski olan hastalarda.

Ayrıca anamnez ve muayene esnasında hastanın bazı kronik hastalıklarının bulunması, mide ile ilişkili rahatsızlıklarının bulunması, hastanın hamile olması, kan hastalıkları gibi durumların varlığında da hekim kolonoskopi yapılmasını önermez.

Kolonoskopi Yapılamadığı Durumlarda Alternatif Yöntemler Nelerdir?

Kolonoskopi bağırsak rahatsızlıklarının tespit edilmesinde ve tedavisinde en etkin metottur. Bununla birlikte alternatif testler de vardır.

Kolonoskopi yaptırmak istemeyen veya bu işlem için uygun olmayan bireylerde uygulanan farklı yöntemlerin teşhis ve tedavideki etkinlikleri değişmektedir. Kolonoskopi uygulanamayacak hastalarda aşağıda verilen alternatif yöntemler doktor kararıyla uygulanabilir:

• Dışkı örneği (fekal immünokimyasal testler),
• Dışkıda (gaitada) gizli kan testi,
• Çift kontrastlı baryum lavman,
• Diğer kolonoskopi çeşitleri: Kapsül kolonoskopi, sanal kolonoskopi ve sigmodoskopi’dir.

Kolonoskopinin Yan Etkileri Var Mıdır?

Kolonoskopi esnasında oluşabilecek en önemli ve korkulan komplikasyon, kolonun delinmesidir. Ancak ilerleyen teknoloji sayesinde oluşma ihtimali yüzde birlerde olan bu yırtılmaların tedavisi cerrahi müdahale ile yapılmaktadır.

Kolonosokopi işleminde kullanılan skoplar uygulamadan sonra en az 20 dakika dezenfektan solüsyonlar içinde tutulmak suretiyle temizlenir. Bununla birlikte enfeksiyon ihtimali büyük oranda ortadan kaldırılmaktadır.

Kolonoskopi ardından bir saate kadar olan sürede hafif karın ağrısı olağandır ve klinik olarak önemsenmez. Bağırsak hazırlığının iyi yapıldığı, uyutmanın etkili bir şekilde gerçekleştirildiği deneyimli ellerde yapılan kolonoskopilerde bu yan etkiler yok denecek oranda az gelişmektedir.