Fibromiyalji (Kas Romatizması) Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Fibromiyalji, kas iskelet sisteminin romatizmal bir hastalığıdır. Hastalık, tüm vücuda yayılmış genel bir ağrı ile karakterizedir. Her yaş grubundaki kişiyi etkileyebilen fibromiyalji en sık orta yaş grubundaki kadınlarda görülür.

Fibromiyalji Nedir?

Fibromiyalji ya da fibromiyalji sendromu, vücutta yaygın ağrıya neden olan kronik bir rahatsızlıktır. 

• Yaygın Ağrı: Fibromiyaljinin en tipik belirtisidir. Hastalarda tüm vücuda yayılmış genel bir ağrı hissedilir. Ağrının yaygın kabul edilebilmesi için vücudun her iki tarafını da etkilemesi ve hem bel altında hem de bel üstünde hissedilmesi gerekir. Fibromiyaljide ağrı özellikle sırt, boyun gibi bölgelerde yoğunlaşabilir. Fibromiyalji ağrısı birkaç ay devam eden zonklayıcı, sızlayıcı tarzda bir ağrı olabilir. 
• Katılık: Fibromiyalji hastalarında uzun süre aynı pozisyonda kaldıktan sonra tutulma, katılık gibi durumlar ortaya çıkabilir. Bu durumlar nedeniyle hareket kısıtlılığı meydana gelebilir. Örnek olarak, bu hastalar sabah yataktan kalkmakta zorlanabilir, yemekten sonra masada kalkarken problem yaşayabilir.
• Aşırı Hassasiyet: Fibromiyalji hastalarında ağrıyakarşı duyarlılık artabilir. Hastalar normalde ağrı hissedilmeyecek kadar hafif durumlarda dahi ağrı hissedebilir. Yine hastalarda küçük travmalar sonrası oluşan ağrının süresi uzayabilir. 
• Kas Krampları: Hastalar, kas kasılması sırasında ağrı ve hassasiyet hissedebilir. 
• Yorgunluk: Yorgunluk, fibromiyalji hastalarında sık karşılaşılan belirtiler arasındadır. Yorgunluk şiddeti hastadan hastaya değişiklik gösterebilir. Bazı hastalarda hafif bir yorgunluk görülürken bazılarında ise günlük işleri yapmayı engelleyecek kadar şiddetli bir durum söz konusu olabilir.
• Uyku Kalitesinde Bozulma: Hastalarda uyku kalitesinde ciddi bir düşüş gözlenebilir. Hastalar uykuda yeterli süre geçirse bile dinlenememiş, yorgun halde uyanabilir. Bu durumun sebebi uykuda vücudun yenilenmesini sağlayan dinlendirici ‘derin uyku’ süresinin fibromiyalji nedeniyle kısalmasıdır. Uyku kalitesi bozulan hastalar gün içerisinde dikkat dağınıklığı, odaklanamama, halsizlik, enerji azlığı gibi durumlarla karşılaşabilir.
• Bilişsel Sorunlar: Fibromiyalji hastalarında; düşünme, öğrenme, hafıza oluşturma gibi bilişsel yeteneklerde problemler görülebilir. Hastaların zihin yapısı puslu, bulanık olarak adlandırılabilecek bir durumda olabilir. Hastalardaki bilişsel bozukluklar; hatırlamada sorun, yavaş konuşma gibi sorunların meydana gelmesine yol açabilir.
• Aşırı Sıcak veya Soğuk Hissetme: Fibromiyalji, vücut sıcaklığının ayarlanmasında soruna neden olur. Bu nedenle hastalar normal bir sıcaklığı dahi çok soğuk veya çok sıcak olarak algılayabilir. 

• Kronik baş ağrısı
• Depresyon
• Anksiyete
• İrritabl Bağırsak Sendromu (Huzursuz Bağırsak Sendromu)
• Ağrılı Mesane Sendromu
• Dismenore (Ağrılı adet görme)
• Huzursuz Ayak Sendromu

Fibromiyalji Neden Olur?

Fibromiyaljiye neden olan sebepler henüz tam olarak aydınlatılamamış olsa da hastalık gelişiminde rol oynadığı düşünen çeşitli mekanizmalar vardır. Bunlar:

Sinir Sistemindeki Değişimler: Ağrı, vücuttaki bazı özelleşmiş sinir hücreleriyle ilgili bölgeden beyne iletilir. Bu iletim çeşitli moleküller aracılığıyla gerçekleşir. Moleküllerin cinsinde ya da konsantrasyonunda meydana gelen değişimler fibromiyaljiye neden olabilir.

Hormon Düzeylerindeki Değişimler: Ağrı iletiminde ve beyinde ağrı işlenmesi sürecinde görev alan pek çok farklı hormon vardır. Bu hormonların seviyelerindeki değişimler hastalık gelişimi açısından önem arz edebilir. Örneğin fibromiyalji hastalarında serotonin, noradrenalin, dopamin gibi hormonların düzeylerinin normale göre düşük olduğu belirlenmiştir. Bu hormonlar ağrının yanı sıra uyku, iştah, davranış, ruh hali gibi çok sayıda olay üzerinde de etkilidir. Dolayısıyla hastalardaki hormon değişimleri ağrıya ek olarak farklı belirtilerin de oluşmasına yol açar.

Genetik: Bazı kişilerin fibromiyalji hastalığı gelişimine yatkın olduğu düşünülmektedir. Hastalığın bazı ailelerde kümelenme göstermesi, hastalık gelişiminde genetik alt yapının önemli rol oynayabileceğini düşüdürtür. 

Fibromiyalji gelişiminde pek çok faktör etkili olabilir. Hastalarda fibromiyalji ataklarının görülmesine neden olan faktörler vardır.

• Travma
• Enfeksiyon
• Enfeksiyon
• Ağır cerrahi operasyon geçirmek olarak sıralanabilir.

Fibromiyalji Noktaları Nelerdir?

Fibromiyaljide, hastaların vücudunda çeşitli noktalara bası uygulandığında ağrı oluşumu gözlenir. Bu noktalara hassas noktalar (tender points) denir. Bu noktalar hastanın vücudunda sağ tarafta 9 adet ve sol tarafta 9 adet olmak üzere toplamda 18 tanedir. Simetrik yerleşimli olan bu noktalar, hastalığa özgü bir özellik olarak değerlendirilir.

• Ense (oksiput)
• Trapezius (sırtın üst bölgesi)
• Supraspinatus (trapezius noktası ile birlikte kürek kemiğinin vücut ortasına yakın kısmı)
• Gluteal (kalçanın üst dış bölgesi)
• Büyük trokanter (üst bacağın kalçayla birleştiği yerde dış bölgede)
• Boyun
• İkinci kaburga (köprücük kemiğinin kaburgalarla birleştiği noktanın hemen altı)
• Dirsek (iç ve yan kısım)
• Diz (iç kısım)

Hassas noktalar, fibromiyaljiye benzer tarzda ağrıya neden olan hastalıkların fibromiyaljiden ayrılmasında kullanılır. Hassas noktalara uygulanan bası sonucu hastada ağrı oluşuyorsa, bu durum tanıda fibromiyaljiyi öne çıkarır.

Hassas noktalar, geçmişte fibromiyalji tanısında daha sık kullanılmış olsa da günümüzde tanı için farklı yöntemler geliştirilmiştir. Günümüzde fibromiyalji tanısı için vücut geneline yayılmış, 3 aydan uzun süren ve altta yatan başka bir nedenin bulunamadığı durumlar yeterli olur. 

Fibromiyaljinin Tedavisi Nasıl Yapılır?

Fibromiyaljiyi tamamen ortadan kaldıracak kesin bir tedavi yoktur. Fibromiyalji tedavisinde temel amaç hastanın semptomlarını hafifletmek, günlük yaşamında karşılaştığı sorunları en aza indirmek ve yaşam kalitesini artırmaktır. 

Fibromiyalji tedavisi için ilaçların yanı sıra çeşitli terapiler de yarar sağlayabilir. Fibromiyalji hastalarının hayatına olumlu katkıda bulunabilecek terapiler:

Fiziksel Terapi: Hastanın esnekliğini, gücünü geri kazanmasında fiziksel tedaviler oldukça yararlı olabilir. Su bazlı havuz terapileri gibi alternatifler de fiziksel terapi için tercih edilebilir.

Ergoterapi: Terapist eşliğinde yapılan bu terapi sayesinde kişi çeşitli görevleri vücudunda aşırı stres oluşturmadan yapmayı öğrenebilir.

Psikolojik Danışmanlık: Hastanın fibromiyaljinin neden olduğu zorluklarla başa çıkabilmesi için psikolojik danışmanlığa başvurması yararlı olur. 

Fibromiyalji hastaları ilaç tedavisi ve terapilerin yanı sıra günlük yaşamda yapacağı bazı uygulamalarla yaşam kalitesini artırabilir. Sağlıklı beslenmek, düzenli egzersiz yapmak, stres yönetimi mekanizmalarını kullanmak, uyku kalitesini artıracak girişimlerde bulunmak gibi uygulamalar; hastanın hem fibromiyalji ile başa çıkmasını kolaylaştırır hem de daha sağlıklı bir yaşam sürmesini sağlar.

Fibromiyalji tamamen ortadan kaldırılamasa da uygun tedavi girişimleriyle hastanın hayatında ciddi bir iyileşmeye neden olur. Bu nedenle fibromiyalji şüphesi taşıyan kişilerin donanımlı bir sağlık merkezine başvurması faydalı olur.