Geriatri (İleri Yaş Sağlığı ve Hastalıkları)

Geriatri (İleri Yaş Sağlığı ve Hastalıkları) Nedir ve Hangi Hastalıkları Kapsar?

Geriatri, yaşlı bireylerin sağlık sorunlarını ele alan tıbbın özel bir dalıdır. Bu alan, 65 yaş ve üzeri kişilerin fiziksel, zihinsel ve sosyal sağlığını iyileştirmeyi, korumayı ve tedavi etmeyi amaçlar. Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) 2021 raporuna göre, dünya nüfusunun yaklaşık %9.3'ü 65 yaş ve üzerindedir ve bu oranın 2050 yılına kadar %16'ya çıkması beklenmektedir. Bu demografik değişim, geriatri alanının önemini giderek artırmaktadır.

Geriatri Bölümü Hakkında

Geriatri bölümü, yaşlanmanın karmaşık sürecini ve yaşlı bireylerin özel ihtiyaçlarını ele alan multidisipliner bir yaklaşım benimser. Yaşlı nüfusun artmasıyla birlikte, geriatri bölümü de giderek daha önemli hale gelmektedir. Bu bölüm, yaşlanma sürecine bağlı olarak ortaya çıkan fiziksel, zihinsel ve sosyal sorunların tanı ve tedavisini sağlar. Geriatri uzmanları, yaşlı hastaların genel sağlık durumunu iyileştirmek ve yaşam kalitelerini artırmak için çalışırlar.

• Kronik hastalıklarının yönetimi,
• İlaç tedavilerinin optimizasyonu,
• Bilişsel ve fiziksel fonksiyonlarının korunması,
• Yaşam kalitelerinin artırılması konularında uzmanlaşmıştır.

Geriatri Uzmanı Kimdir, Görevleri Nelerdir?

Geriatri uzmanı, yaşlı bireylerin sağlık sorunlarında uzmanlaşmış bir hekimdir. Bu uzmanlar, iç hastalıkları veya aile hekimliği uzmanlığının ardından geriatri alanında ek eğitim alırlar.

• Kapsamlı geriatrik değerlendirme yapmak,
• Çoklu ilaç kullanımını (polifarmasi) yönetmek,
• Düşme riskini değerlendirmek ve önlemek,
• Demans ve deliryum gibi bilişsel bozuklukları teşhis ve tedavi etmek,
• Beslenme durumunu değerlendirmek ve iyileştirmek.

Geriatri Hangi Hastalıkları Kapsar?

Geriatri bölümü, yaşlı bireylerde sıkça görülen birçok hastalığı kapsar.

• Demans ve Alzheimer Hastalığı: Beyin fonksiyonlarında ilerleyici bozulma ile karakterize, hafıza kaybı ve günlük yaşam aktivitelerinde zorluklara neden olan hastalıklardır.
• Osteoporoz: Kemik yoğunluğunun azalması ve kırılganlığın artması ile karakterize, kırık riskini artıran bir iskelet sistemi hastalığıdır.
• Kardiyovasküler Hastalıklar: Kalp ve damar sistemini etkileyen, kalp krizi ve inme gibi ciddi sonuçlara yol açabilen hastalıklardır.
• Diyabet: Kan şekeri seviyesinin kontrolünde bozulma ile karakterize, çeşitli organ komplikasyonlarına neden olabilen metabolik bir hastalıktır.
• Depresyon: Yaşlılarda sık görülen, uzun süreli üzüntü, ilgi kaybı ve yaşam kalitesinde düşüşe neden olan bir ruh sağlığı bozukluğudur.
• Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH): Hava yollarında daralma ve akciğer dokusunda hasar ile karakterize, nefes darlığına neden olan kronik bir akciğer hastalığıdır.

Geriatri Muayeneleri Nelerdir?

Geriatri muayeneleri, yaşlı bireylerin genel sağlık durumunu değerlendirmek için yapılan kapsamlı incelemeleri içerir.

• Kapsamlı Geriatrik Değerlendirme (KGD): Yaşlı bireyin tıbbi, psikolojik ve sosyal durumunu bütüncül olarak ele alan, multidisipliner bir değerlendirme sürecidir. Fiziksel sağlık, mental durum, günlük yaşam aktiviteleri ve sosyal destek sistemlerini inceler.
• Bilişsel Fonksiyon Testleri: Hafıza, dikkat, problem çözme gibi zihinsel yetenekleri değerlendiren testlerdir. Mini-Mental Durum Testi gibi ölçekler kullanılarak demans ve diğer bilişsel bozukluklar taranır.
• Fonksiyonel Durum Değerlendirmesi: Günlük yaşam aktivitelerini (giyinme, yemek yeme, banyo yapma vb.) bağımsız olarak gerçekleştirebilme yeteneğini ölçer. Katz İndeksi gibi ölçekler kullanılabilir.
• Düşme Riski Değerlendirmesi: Yaşlı bireyin düşme riskini belirlemek için yapılan fiziksel ve çevresel değerlendirmedir. Denge testleri, kas gücü ölçümleri ve ev güvenliği kontrolleri içerebilir.

Geriatri Tedavilerinde Hangi Yöntemler Kullanılır?

Geriatrik tedaviler genellikle multidisipliner ve kişiye özeldir.

• İlaç tedavisi optimizasyonu
• Fiziksel aktivite ve rehabilitasyon
• Bilişsel stimülasyon terapisi
• Beslenme desteği

Geriatri Bölümüne Ne Zaman Gidilmeli?

Geriatri bölümüne başvurmanın ideal zamanı kişiden kişiye değişebilir, ancak genel olarak şu kişiler bir geriatri uzmanına danışmalıdır:

• 65 yaş üstü ve çoklu kronik hastalığı olan bireyler
• Açıklanamayan kilo kaybı veya iştah azalması yaşayanlar
• Sık düşme ve denge sorunu olanlar
• Bilişsel fonksiyonlarda gerileme fark edenler
• Günlük yaşam aktivitelerinde zorluk yaşayanlar

Geriatri Muayenesi Sırasında Neler Yapılır?

Geriatri muayenesi sırasında, hastanın genel sağlık durumu detaylı bir şekilde değerlendirilir.

• Kapsamlı Tıbbi Öykü Alınması: Hastanın mevcut sağlık durumu, ilaçları ve yaşam tarzı hakkında detaylı bilgi toplanır.
• Fiziksel Muayene: Genel sağlık durumu, kan basıncı, kalp ve akciğer sesleri kontrol edilir.
• Bilişsel Değerlendirme: Mini-Mental Durum Muayenesi gibi testler uygulanır.
• Fonksiyonel Durum Değerlendirmesi: Günlük yaşam aktivitelerini ne kadar bağımsız gerçekleştirebildiği değerlendirilir.
• Duygu Durum Değerlendirmesi: Depresyon ve anksiyete belirtileri araştırılır.
• Beslenme Durumu Değerlendirmesi: Boy, kilo ve vücut kitle indeksi ölçülür, beslenme alışkanlıkları sorgulanır.
• İlaç Gözden Geçirme: Kullanılan tüm ilaçlar ve olası etkileşimleri değerlendirilir.
• Düşme Riski Değerlendirmesi: Denge ve yürüyüş testleri yapılır.