Çapraz Böbrek Nakli Nedir?
Böbrek yetmezliği hastalarının akraba yoluyla nakil olma şansı olmayan kişilerin gerektiğinde üçüncü bir donör kişi kullanarak karşılıklı böbrek nakli olması, çapraz nakil olarak adlandırılır. Akrabalık ilişkisi olan kişilerden böbrek nakli olamayan, sağlık durumu ciddi boyuta ilerlemiş ve başka şansı olmayan kişilerde tercih edilen çapraz böbrek nakli, karşılıklı böbrek paylaşımı söz konusu olduğundan böbrek kardeşliği veya takas nakil gibi isimlerle de adlandırılır. Son yıllarda yalnızca belirli organ nakil merkezlerinde uygulanmaya başlayan bu sistem, daha fazla hastanın böbrek nakli olarak sağlıklı bir yaşam sürebilmesine imkan tanıyan yenilikçi bir uygulamadır.
Kendi yakınlarından böbrek nakli olma şansı bulunmayan kişilere nakil şansı yaratan çapraz böbrek nakli, nakil bekleyen hastaların sisteme kayıt olması ve doku uyumluluğuna göre eşleştirilmesi ile gerçekleştirilen bir böbrek nakli tekniğidir. Yaş, kan grubu, cinsiyet gibi faktörler gözetilerek eşleştirilen iki veya üç kişi, doku uyumluluk testlerinin uygun çıkması halinde tanıştırılır ve süreç hakkında bilgilendirilir. Nakil konusunda anlaşan bireyler arasında çapraz böbrek nakli gerçekleştirilmek üzere süreç başlatılır. Çapraz böbrek nakli yapılan hastaların önemli bir kısmı, böbrek almak istediği yakını ile kan grubu uyumsuzluğu yaşayan kişilerden oluşur. Örnek vermek gerekirse antikor düzeyi yüksek olan A kan grubuna sahip alıcı, 0 kan grubundaki yakınından böbrek alamadığı takdirde bu alıcı ve verici, bir çift olarak sisteme kaydedilir. Çapraz liste içerisinde 0 kan grubuna sahip alıcı ve A kan gruplu vericiden oluşan ve diğer çift ile doku uyumluluğu gösteren bir diğer çift böbrek kardeşliği için uygun adayları oluşturur. Eşleşme şansı en düşük olan 0 kan gruplu bireyler böylelikle çapraz liste içerisinden diğer bir çift ile çapraz nakil gerçekleştirdiğinde her iki alıcı da sağlıklı bir şekilde böbrek nakli olabilme şansına sahip olabilir. Ayrıca bir yakınına böbrek bağışlamak isteyen ancak uyumluluk testinde sorun çıkan bağışçılar, çapraz nakil listesindeki farklı bir uygun hastaya bağış yaparak kendi yakınını kadavra bekleme listesinden çıkarabilir. Böylelikle iki hastanın beklemeden nakil olması sağlanabilir.
Kendi yakınlarından böbrek nakli olma şansı bulunmayan kişilere nakil şansı yaratan çapraz böbrek nakli, nakil bekleyen hastaların sisteme kayıt olması ve doku uyumluluğuna göre eşleştirilmesi ile gerçekleştirilen bir böbrek nakli tekniğidir. Yaş, kan grubu, cinsiyet gibi faktörler gözetilerek eşleştirilen iki veya üç kişi, doku uyumluluk testlerinin uygun çıkması halinde tanıştırılır ve süreç hakkında bilgilendirilir. Nakil konusunda anlaşan bireyler arasında çapraz böbrek nakli gerçekleştirilmek üzere süreç başlatılır. Çapraz böbrek nakli yapılan hastaların önemli bir kısmı, böbrek almak istediği yakını ile kan grubu uyumsuzluğu yaşayan kişilerden oluşur. Örnek vermek gerekirse antikor düzeyi yüksek olan A kan grubuna sahip alıcı, 0 kan grubundaki yakınından böbrek alamadığı takdirde bu alıcı ve verici, bir çift olarak sisteme kaydedilir. Çapraz liste içerisinde 0 kan grubuna sahip alıcı ve A kan gruplu vericiden oluşan ve diğer çift ile doku uyumluluğu gösteren bir diğer çift böbrek kardeşliği için uygun adayları oluşturur. Eşleşme şansı en düşük olan 0 kan gruplu bireyler böylelikle çapraz liste içerisinden diğer bir çift ile çapraz nakil gerçekleştirdiğinde her iki alıcı da sağlıklı bir şekilde böbrek nakli olabilme şansına sahip olabilir. Ayrıca bir yakınına böbrek bağışlamak isteyen ancak uyumluluk testinde sorun çıkan bağışçılar, çapraz nakil listesindeki farklı bir uygun hastaya bağış yaparak kendi yakınını kadavra bekleme listesinden çıkarabilir. Böylelikle iki hastanın beklemeden nakil olması sağlanabilir.
Çapraz Böbrek Nakli Hangi Hastalıklarda Kullanılır?
Çapraz böbrek nakli, böbrek işlevleri yetersiz olan ve diyalize muhtaç olan hastalarda gerçekleştirilen böbrek naklinin bir türünü oluşturur. Böbrek nakli olan hastaların çok büyük bir kısmı kendi yakınlarının bağışladığı böbrek ile nakil olur. Bir diğer hasta grubu ise organ bağışı yapan bireylerin kadavralarından alınan organ yoluyla nakil olabilir. Çapraz böbrek nakli ise daha nadir olarak yapılan, son yıllarda uygulanmaya başlamış yenilikçi bir böbrek nakil tekniğidir. Tüm böbrek nakillerinde olduğu gibi çapraz böbrek nakli de kronik böbrek yetmezliği hastalarına uygulanır. İleri evrede kronik böbrek yetmezliği bulunan tüm hastalar, böbrek nakli için uygun birer aday oluşturmakla birlikte nakil için tek gereklilik doku ve kan grubu uyumluluğu bulunan bir bağışçının bulunmasıdır.Çapraz Böbrek Nakli Nasıl Yapılır?
Çapraz böbrek nakli yaptırmak isteyen ancak kan grubu veya doku uyuşmazlığı nedeniyle birbirlerinden nakil olamayan alıcı ve vericiler, birlikte nakil merkezlerine başvurmalıdır. Nakil listesinde benzer durumdaki bir çift ile uyumluluk açısından eşleştirmenin yapılabilmesi halinde her iki veya üç çift merkeze davet edilerek bilgilendirilir. Anlaşmanın sağlanması halinde operasyon günü belirlenerek iki veya üç çift aynı anda ameliyata alınır. Aynı anda alınan böbrekler, çapraz olarak alıcılara nakledilir ve operasyon normal bir böbrek naklinde olduğu gibi tamamlanır. Ameliyattan sonraki süreç, diğer böbrek nakilleri ile aynı şekilde işler.Çapraz Böbrek Nakli Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Canlı Böbrek Vericisi Olmasına Rağmen Naklin Gerçekleşmemesinin Nedenleri Nelerdir?
Alıcı ile verici arasında kan grubu uyumluluğunun olmaması canlı böbrek vericisi bulunmasına rağmen nakil yapılamamasının en yaygın nedenlerinden bir tanesidir. Örnek vermek gerekirse A kan grubuna sahip bir alıcı yalnızca A veya 0 kan grubuna sahip bir donörden organ bağışı alabilir. B veya AB grubuna sahip vericilerden alınan böbrek bu hastalara nakledilemez. İkinci bir engel ise antijen düzeyini ölçerek uyumluluğu araştıran kros tetkiklerinin (crossmatch testi) uyumsuz sonuçlanmasıdır. Bu durumda organ reddi yüksek olduğundan kros tetkikleri elverişli çıkan farklı hastalar ile çapraz nakil yoluna gidebilir.Çapraz Nakilin Avantajı Nedir?
Çapraz nakil, doku ve kan grubu uyumluluğu bulunan uygun bir bağışçı bulunması şansını çok yüksek oranda artıran bir uygulamadır. Canlı vericisi bulunmasına rağmen nakil olamayan iki farklı hasta vericilerini birbirleri ile değiştirerek sağlıklı bir şekilde nakil olma şansına kavuşabilmektedir. Ayrıca bu yolla hastalar uygun bir diğer çift ile eşleştiği takdirde kadavradan nakil sırası beklemeden kısa sürede nakil olabilir. Bu durum çapraz yolla nakil olan hastalara daha hızlı iyileşme şansı tanıdığı gibi kadavradan alınan organın çapraz nakil için vericisi olmayan hastalara ulaştırılması ve daha fazla kişinin tedavi edilebilmesi için de şans tanımaktadır.Çapraz Nakil İçin Nasıl Başvurulur?
Çapraz nakil listesine girmek isteyen kişiler, bu isteklerini dile getirerek çapraz nakil programına başvuru yapabilirler. Uygun şartları taşıyan hastalar ve vericileri için çeşitli tıbbi testler uygulandıktan sonra bunlardan elde edilen veriler sisteme işlenir. Bu verilere ve yaş, cinsiyet, sağlık durumu gibi farklı kriterlere göre birbirleri ile uyumluluk taşıyan farklı bir alıcı ve verici çiftinin bulunması halinde kişilerle iletişime geçilir ve süreç başlatılır. Bundan sonraki süreç klasik bir organ nakli şeklinde sürdürülür.Siz de böbrek nakli için sırada bekliyorsanız veya canlı bir vericiniz olmasına rağmen nakil için uygunluk şartlarını taşımıyorsanız çapraz nakil için listeye dahil olabilirsiniz. Bu sayede daha kısa sürede uygun bir donör bularak nakil olabilir, sağlığınıza kavuşabilirsiniz.